Ушбу саволларга тиббиёт фанлари номзоди Феруза Тоҳирова батафсил жавоб берди.
— Холестерин — тананинг меъёрий фаолияти учун зарур бўлган липид (ёғ) ҳисобланади, — дейди мутахассис. — Унинг 80 фоизга яқини организмнинг ўзида ишлаб чиқарилса, қолган 20 фоизи танага ташқаридан озиқ-овқат билан киради.
Бу модда гормонлар ишлаб чиқариш, ҳужайра деворлари мустаҳкамлигини таъминлаш, D витамини ва сафро кислоталари синтезида иштирок этиш ҳамда мияда хотирага таъсир қилувчи алоқаларнинг шаклланишида қатнашади.
Шунингдек, ҳужайра мембраналарида углеводородларнинг кристалланишига йўл қўймайди ва ёғда эрувчи витаминлар (А, D, E, F, K)нинг организмга кириши учун зарур манба ҳисобланади.
Бироқ, баъзида организмдаги турли тўқималар ва аксарият қон томир деворларини холестерин қатламлари қоплаб олади. Бу эса саломатликда жиддий муаммоларни келтириб чиқаради.
Холестерин одатда икки асосий турга ажратилади: яъни халқ тилида “ёмон” ва “яхши” деб аталадиган паст ва юқори зичликдаги липопротеинлардир.
Паст зичликдаги липопротеинлар бутун организмда айланиб, унинг юқори даражаси “ёмон холестерин” дейилади. У стенокардия, юрак тож томирлари касалланиши, инсульт ва инфаркт каби жиддий хасталикларнинг сабаби бўлган атеросклероз ривожланиш хавфини оширади.
Иккинчи тур – юқори зичликдаги липопротеидлар эса “яхши холестерин” ҳисобланиб, унинг юқори концентрацияси, аксинча, аввал санаб ўтилган касалликлар ривожланиш хавфини камайтиради. Қайд этиш керак, ҳар икки турдаги холестерин ҳам организм учун жуда зарур ва асосий нуқта уларнинг нисбатига боғлиқ.
Аммо, қонда унинг миқдори ортиши нохуш аломат ҳисобланади. Буни эса кўкрак қафасиа оғриқ ва сиқилиш, ҳаракат пайтида оёқларда оғриқ, юрак соҳасида нохушликлар, кўз атрофида сарғиш доғлар пайдо бўлиши ва юрак етишмовчилигига хос белгилар орқали билиш мумкин.
Агар организмда холестеринни пасайтириш чоралари кўрилмаса, бора-бора аксарият қон томирлари деворларида унинг пилакчалари юзага келади.
Кўпчилик танада унинг миқдори кўпайиш сабаблари билан қизиқади. Бу, энг аввало, нотўғри овқатланиш, айниқса, таомлар таркибида ёғнинг кўп миқдорда бўлиши билан боғлиқ. Шунингдек, камҳаракатлик, ортиқча вазн, семизлик, тамаки чекиш ва спиртли ичимликларга ружу қўйиш ҳам мазкур муаммони пайдо қилиши мумкин.
Шу боис организмга зарур бўлган юқори зичликдаги холестерин даражасини ошириш учун кунлик рационда тўйинмаган ёғлар (ёнғоқ, ўсимлик мойлари, ёғли денгиз балиқлари, авокадо, зиғир уруғи), клетчаткага бой маҳсулотлар (сабзавот, мева, макарон) бўлиши ва спорт билан мунтазам шуғулланиш лозим.
Ёмон холестериннинг меъёрда бўлиши учун эса калорияни оширмаслик, ширинликлар ва транс ёғларга бой озиқ-овқатларни ортиқча истеъмол қилмаслик мақсадга мувофиқ.
