Yevrosiyo geosiyosatining so‘nggi sahifalari yana Ukraina ustidan burildi. Dunyoni titratgan urush fonida endi gap nafaqat raketalar, balki yer ostidagi boyliklar, investorlar va yirik davlatlar manfaatlari haqida ketyapti. G‘arbning yirik davlatlari, xususan AQSh, Ukrainaga nafaqat harbiy yordam, balki iqtisodiy va strategik hamkorlik asosida yaqinlashmoqda. Bu esa yerlar – strategik minerallarga boy Ukraina Kaltakining global sahnadagi rolini tubdan o‘zgartirmoqda.
Patriotdan Patriotgacha – Osmonda davom etayotgan jang
2023-yil aprelida Ukrainaga ilk bor yetkazilgan Patriot havo hujumidan mudofaa tizimi bugunga kelib 8 tagacha yetdi. Biroq ularning faqat 6 tasi ishga yaroqli. Bu tizimlar Rossiyaning har kuni kuchayib borayotgan raketa hujumlariga qarshi turgan asosiy qalqonlardan biri. Yaqinda Germaniya yoki Gretsiyada joylashgan yana bir Patriot tizimini Ukrainaga yuborish rejalashtirilayotgani aytildi. Osmonda urush davom etar ekan, yer ostida esa yangi jang maydonlari ochilyapti.
Trampning soyasida qolgan mojaro
Donald Trampga ko‘ra, agar u o‘sha paytda aralashmaganida, hozir Rossiya butun Ukrainani egallab bo‘lgan bo‘lardi. “Agar men bo‘lmaganimda, hozir ular butun Ukraina uchun urishayotgan bo‘lardi,” — degan prezidentning so‘zlari faqat o‘tmishdagi siyosiy bayonot emas – u hali ham bu mojaroning parda ortidagi kuchlar muvozanatiga ta’sir ko‘rsatmoqda. Tramp, ehtimol, tinchlik muzokaralari bo‘yicha ayrim tomonlar bilan yaqinlik borligini aytdi, lekin batafsil ochiqlamadi.
Yer ostidagi boyliklar: AQSh-Ukraina strategik ittifoqining yangi qatlami
Oq uy va Kiyev orasida tuzilgan yangi bitim, yirik o‘zgarishlarning muqaddimasidir. Har ikki davlat boshqaruvida faoliyat yurituvchi yangi investitsiya fondi tashkil qilindi. U Ukraina hududidagi lityum, titanyum, marganes va boshqa noyob yer elementlarini qayta ishlash va urushdan keyingi tiklanish uchun xizmat qiladi. Bu minerallar AQSh sanoati, ayniqsa yashil energiya va mudofaa sektori uchun beqiyos ahamiyatga ega.
Muhimi, Ukraina bu boyliklarning egaligini saqlab qolgan holda, AQShga foydalanish va sarmoya kiritish huquqini berdi. Dastlabki o‘n yil davomida bu loyihalardan tushgan foyda faqat Ukrainani tiklashga yo‘naltiriladi. Bu esa suverenitet va iqtisodiy mustaqillik o‘rtasidagi nozik muvozanatni talab qiladi.
Ukraina Kaltagi – yer ostidagi xazina
“Ukraina Kaltagi” deb nomlanuvchi qadimiy geologik hudud 2,5 milliard yil avval shakllangan va bugun dunyodagi eng muhim mineral manbalaridan biri hisoblanadi. Bu faqat texnologiya yoki ekologiya uchun emas – balki front chizig‘idagi har bir metr uchun ham kurashni belgilab beradi.
AQSh Geologiya xizmati ma’lumotiga ko‘ra, Ukraina jahon titanyumining 5,8 foizi, rutilning 15,7 foizi va uranning salmoqli qismini ta’minlaydi. AQShda bu resurslar mavjud bo‘lsa-da, ekologik va qonunchilik to‘siqlari tufayli ularni ishlab chiqarish cheklangan. Bu esa Ukrainani ayni damda eng muhim strategik sheriklarga aylantiradi.
Diplomatik frontda yangi urush
Madaniyatlar to‘qnashuvidan ko‘ra ko‘proq manfaatlar to‘qnashuvi bo‘layotgan ushbu bosqichda iqtisodiy diplomatiya harbiy rejalarga singib ketdi. AQSh bilan imzolangan strategik minerallar bo‘yicha bitim Kiyevga faqat moliyaviy tayanch emas, balki yangi strategik ishonch ham berdi. Bu esa Ukrainani frontda yanada tajovuzkor harakatlarga undaydi. Yangi davr – yangi urush qoidalarini talab qiladi.
Hal qiluvchi to‘siqlar: Rossiya va resurslar
lekin orzularni haqiqatga aylantirish oson emas. Ukraina sharqidagi ayrim yirik konlar Rossiya nazorati ostida qolmoqda. Bitimning real natijalari urush frontidagi harakatlarga va xalqaro xavfsizlik kafolatlariga bog‘liq bo‘lib qoladi. Ukraina bu borada Yevropa Ittifoqidan shaffoflik va xavfsizlik tamoyillariga asoslangan yordam olishni rejalashtiryapti.
Xulosa o‘rnida Ukrainadagi urush endi nafaqat zamonaviy qurollar bilan, balki qadimiy tog‘lar, geologik qatlamlar, investorlar va strategik manfaatlar orqali davom etmoqda. Front chizig‘i endi yer ustidagina emas – balki yer ostida, diplomatik jadvallarda va sarmoya shartnomalarida ham chizilmoqda.
Shu holatda savol tug‘iladi: Ukraina o‘zini himoya qilayotgani rost, ammo bu himoya evaziga yana nimani boy berayotganini aniqlash uchun vaqt va tarix o‘z so‘zini aytadi.
