4 noyabrdan buyon O`zbekistonda kuchli shamollar tufayli mavsumga xos bo`lmagan chang-qumli bo`ron hodisasi kuzatilmoqda. Havo tarkibidagi chang zarralari uylar, ishxonalar, avtomobillarning eshik - derazalaridan sizib kirib, yopiq xonalar havosini ham chang zarrachalari bilan ifloslantirdi. Bunday holatda nima qilish kerak?
• Ko`chaga iloji boricha kamroq chiqish;
• Ishga, o`qishga, xarid uchun ko`chaga chiqqanda tibbiy niqob taqish va har 2 soatda almashtirish;
• Ko`chadan uyga qaytgach dush qabul qilish (soch va yuz-ko`zlarni yaxshilab yuvish);
• kalit, ko`zoynak, telefon va sumkani namlangan salfetka bilan yaxshilab artish;
• ko`chaga kiyib chiqqan kiyimlarni yuvish; ustki kiyimlarni (kostyum, plash, palto va boshqalar) maska taqqan holda tashqarida yaxshilab qoqish.
• nim ta`sir etuvchi tuzli suv bilan tomoq va burunlarni tez-tez chayish;
• ko`proq suyuqlik (iliq) ichish, iloji bo`lsa ko`k choy, na`matak damlamasini ichish;
• yog`li, qovurilgan, dudlangan, tuzlangan, sho`r, achchiq taomlarni cheklash; suyuq sabzavotli taomlar, sut va sut mahsulotalari (qatiq, kefir va boshqalar), ko`katlarni iste`mol qilish.
Changni ko`p to`planishini oldini olish va uyni hamda yuzalarni to`g`ri tozalash kerak:
• uy, ishxona va mashina eshiklari va derazalarini zich yopish;
• chang yig`ilishi mumkin bo`lgan hamma narsalarni chang yutgich yordamida tozalash kerak (kovrolin, gilam, yumshoq mebel, yumshoq o`yinchoqlar va boshqalar); yumshoq mebelni qoqishdan avval usti namlangan latta bilan o`ralishi tavsiya etiladi.
• chang yig`ilishi mumkin bo`lgan barcha yuzalarni (pol, shkaf, ishchi yuzalar va boshqalar) kun davomida bir necha marta namlangan latta bilan yaxshilab artish kerak;
• oyoq kiyimlarini eshik oldida qoldirish va imkon qadar tezroq yuvib qo`yish kerak;
• xona havosi optimal namligini ta`minlash: ho`l sochiqlarni xonalarga osish, kattaroq sig`imli idishlarga suv solib qo`yish.
Feruza SALOMOVA, professor
Tibbiyot akademisining Atrof-muhit gigienasi kafedrasi mudiri
