Nikolay Amosov mashhur jarroh, yurakshunos olim edi. U butun ilmiy faoliyatini yurak sirlarini o`rganishga bag`ishlagan. Ovozasi olamni tutgan bu g`aroyib inson bundan bir necha yillar muqaddam xorij jurnallaridan biriga intervyu beradi va bu suhbat shov-shuvga aylanadi. Unda olim inson umri uchun o`ta muhim narsalar haqida mulohaza bildirgan.
O`qiymiz:
“Qarilik degani nima? Avvalo, bu irsiy hujayralarda belgilab qo`yilgan tabiiy bir holatdir. Har qanday tirik vujudda ham dastlabki o`sish va rivojlanish, ko`payish jarayonlari kechadi. Ko`payish dasturi nihoyasiga etgach (asosan qirq yoshga qadar), inson endi tabiat uchun, o`z biologik turini davom ettirish uchun ortiq kerak bo`lmay qoladi. Shundan so`ng qarish jarayoni o`z yo`li bilan tezroq yoki sekinroq kechaveradi, bu endi odamning o`ziga ato qilingan energiyani qay tariqa sarflanishiga bog`liq.
Hayron bo`lmang, bizning har birimizga o`lchab berilgan energiya zaxirasi bor! Shu zaxirani sarf qilib bo`ldingizmi tamom, bu dunyo bilan xayrlashavering! Bu faraz sof nazariy mazmunga ega, agar har qanday jonzot tug`ilgan kunidan boshlab shu energiyani iqtisod qilsa, umri o`rtacha 30-40 foiz uzayadi.
Qarilikning ikkinchi sababi jigarda, buyrakda, miya va boshqa a`zolarda turmush muammolari tufayli turli xil asoratlar to`palanib qolishidadir. Bunda tashqi muhit, bema`ni hayot tarzi ham ta`sirini o`tkazadi. Va shu tariqa odam asta-sekin safdan chiqib qola boshlaydi... Nihoyat, jismoniy zalvor kamayadi, mashqiy ko`nikmalarning buzilishi kuchayadi. Bu qarilikning uchinchi sababi. Men ayni shu holat bilan kurashmoqqa qaror qildim.
Buning uchun har kuni ertalab uch kilometr masofaga yugurar edim. Gimnastik mashqlarga kelsak, har bir mashqdagi harakatlar soni to`rt baravar oshirildi. Hozir men to`rt ming harakat bajaraman, shundan uch mingtasini gantel bilan ado etaman. Gantellarning ikkitasi besh kilogrammdan, bittasi o`n kilogrammdan iborat. Bundan tashqari, muntazam ravishda tosh ko`tarish mashqlari bilan ham shug`ullanaman. Umumiy hisob bilan aytganda, kuniga uch-to`rt soat tosh ko`tarish mashqlari bilan band bo`laman. Qariya odamga bundan boshqa qanday ish ham bo`lsin? Badantarbiyadan so`ng albatta sovuq vannaga tushib yuvinaman. Ilgarilari bundan qo`rqardim. Qarangki, qarilik tuyg`usi yo`q bo`ldi, nafas olgandagi hansirab entikishlar ham barham topdi. Yana avvalgidek bir oyoqda turishga o`rgandim. Bo`lmasa, shimimni o`tirmasdan kiya olmas edim. Xotira, eslash qobiliyatiga kelsak, u men o`ylagandek yaxshilangani yo`q. Lekin qon aylanish kuchaydi, buni har yarim yilda tekshirtirib turaman.
“Bemuhlat tajribalarim” davom etgan shu ikki yil mobaynida kasalga chalinmadim. So`nggi yillarda paydo bo`lgan stenokardiya belgilari g`oyib bo`ldi. Hattoki eski “dushmanim” umurtqa pog`onasi ham bezovta qilmay turibdi. Xullas, o`zimni butunlay sog`lom sezmoqdaman. Eng muhim o`zgarish shundan iboratki, vujudimda jismoniy bardamlik tuyg`usini his qilib turibman.
Tabiiyki, haddan tashqari kuch-quvvat talab qiladigan bunday mashqlarni bajarish uchun qay tariqa ovqatlanish kerak, degan savol tug`iladi. Keksalikning yana bir chatoq tomoni shundaki, organizmdagi sentiz sur`ati susayib, parchalanish sur`ati o`zgarishsiz qoladi. Binobarin, keksa odam zarur miqdordagi oqsilning parchalanishiga erishmoq uchun yosh odamga nisbatan ko`proq jismoniy harakat bilan band bo`lmog`i lozim. Shuning uchun men ovqatlanish rejimini vaznimni qat`iy nazorat qilib borish asosida tashkil etganman. Tamaddi qiladigan emaklarim ham oddiy. Asosiysi, ovqatning kaloriyasi kam bo`lib, meva-sabzavotlar ko`proq bo`lishi kerak. Chunki ularda vitamin, mikroelementlar, ya`ni organizm nima bilan tirik bo`lsa, shu narsalarning barchasi mavjud. Men kuniga taxminan 300 gramm xom sabzavot mahsulotlari va 100-200 gramm olma tanovvul qilaman. Nonni ishtaha bilan eyman. Nonushtaga yarim litrli krujkada sutli qahva yoki kakao ichaman. Sariyog`, smetana iste`mol qilmayman. Sabzavotlarga o`simlik moyini xotinim juda kam miqdorda soladi. Go`shtdan ham o`zimni tiyaman. Ertalab bir dona kotlet, kechqurun bir parrak kolbasa menga kifoya.
Bundan tashqari, umrning uzun-qisqaligi insonning fe`l-atvoriga ham bog`liq. Birovga hasad qilmaydigan kishilar hammadan uzoq umr ko`radi. Yon-atrofidagilarga xushmuomalada bo`ladigan oqko`ngil odamlarning ham umri daroz bo`ladi.”
"Xalq so`zi" nashridan olindi.
